Η Μελλοντική Γεωπολιτική Τάξη στην Ευρώπη και οι Επιπτώσεις για την Ελλάδα σε Έναν Διπολικό Κόσμο

"Η ομάδα think tank του blog και της σελίδας εξετάζει τις τρέχουσες προκλήσεις με την ματιά του ρεαλισμού και τη μελλοντική γεωπολιτική τάξη στην Ευρώπη, καθώς και τις επιπτώσεις που θα μπορούσαν να υπάρξουν για την Ελλάδα σε έναν διπολικό κόσμο ίσως σε βάθος χρόνου τριπολικό."

Μια Ευρώπη σε Μεταβατική Φάση

Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια κρίσιμη φάση, όπου η γεωπολιτική και η γεωστρατηγική της κατεύθυνση θα διαμορφωθούν από μια σειρά αλληλένδετων εξελίξεων. Από τις εκλογικές ανακατατάξεις στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι τον αναδυόμενο οικονομικό εθνικισμό και τις γεωπολιτικές εντάσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, η Ευρώπη αντιμετωπίζει πιέσεις που θα επηρεάσουν το μέλλον της σε κάθε τομέα. Η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στρατηγικός εταίρος στην Ανατολική Μεσόγειο, βρίσκεται στο επίκεντρο αυτών των εξελίξεων.

1. Η Επιστροφή Τραμπ και οι Προκλήσεις για την Ευρώπη

Η πιθανή επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ αναζωπυρώνει ανησυχίες στην Ευρώπη για μια «νέα εποχή» απομονωτισμού και προστατευτισμού από την πλευρά της Αμερικής. Ο Τραμπ έχει επανειλημμένα εκφράσει τη δυσφορία του για το ΝΑΤΟ και τη διατλαντική συμμαχία, ενώ τάσσεται υπέρ αυστηρών οικονομικών πολιτικών, επιβολής δασμών και αποδυνάμωσης των διεθνών οργανισμών.

Η πιθανότητα να επιβληθούν δασμοί από τις ΗΠΑ στα ευρωπαϊκά προϊόντα – ως μέσο ενίσχυσης της αμερικανικής βιομηχανίας – θα μπορούσε να προκαλέσει νέες αναταράξεις στην Ευρώπη, ειδικά σε τομείς όπως η αυτοκινητοβιομηχανία και η τεχνολογία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να διαχειριστεί μια τέτοια απειλή, λαμβάνοντας υπόψη ότι μια εμπορική σύγκρουση θα αποδυνάμωνε περαιτέρω τη συνοχή της οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη.

Επιπτώσεις για την Ελλάδα:

Για την Ελλάδα, μια στροφή των ΗΠΑ σε πολιτικές δασμών και απομονωτισμού σημαίνει πιέσεις στους τομείς εξαγωγών και επενδύσεων. Ωστόσο, η χώρα μπορεί να επωφεληθεί εάν επενδύσει στη διεύρυνση των γεωπολιτικών της συμμαχιών με χώρες όπως η Κίνα και άλλες αναδυόμενες αγορές. Επιπλέον, η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει την αυξημένη στρατηγική της σημασία στην Ανατολική Μεσόγειο ως μοχλό διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε.

2. Οι Εκλογικές Δυναμικές στη Γερμανία και τη Γαλλία: Ευρώπη Αναζητώντας Ηγεσία

Η Γερμανία, η ισχυρότερη οικονομία της Ε.Ε., βρίσκεται σε μια κρίσιμη εκλογική πορεία, με το κεντροδεξιό μπλοκ να αντιμετωπίζει πιέσεις από τα αριστερά και τα δεξιά. Η πολιτική σταθερότητα που χαρακτήρισε την εποχή της Μέρκελ, με την έμφαση στη σταθερή πολιτική έναντι της Ρωσίας και τη δημοσιονομική πειθαρχία, βρίσκεται υπό αμφισβήτηση.

Παράλληλα, η Γαλλία υπό την ηγεσία του Εμμανουέλ Μακρόν επιδιώκει να επαναφέρει την Ευρώπη σε τροχιά οικονομικής ανάκαμψης και αξιοπιστίας. Ο Μακρόν προσπαθεί να προωθήσει μια νέα στρατηγική συνεργασία, με στόχο την ενίσχυση της αυτονομίας της Ευρώπης έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας.

Παράγων Ελλάδα:

Οι πολιτικές εξελίξεις σε Γερμανία και Γαλλία είναι κρίσιμες για την Ελλάδα, καθώς διαμορφώνουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση τα επόμενα χρόνια. Εάν η Γερμανία υιοθετήσει μια πιο αυστηρή πολιτική για το χρέος, αυτό μπορεί να δημιουργήσει πιέσεις στην Ελλάδα. Από την άλλη, η προσέγγιση Μακρόν για μια οικονομικά αυτόνομη Ευρώπη μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας μέσω της ενίσχυσης των επενδύσεων και της μείωσης της εξάρτησης από τις ΗΠΑ.

3. Η Έκθεση Tranki και το Μέλλον της Ευρωπαϊκής Οικονομίας

Η Έκθεση Tranki υπογραμμίζει τις ανισότητες και τα δημοσιονομικά κενά που παραμένουν ως κύρια προβλήματα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η οικονομική κατάσταση παραμένει εύθραυστη, με χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα, να συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις σε ζητήματα ανεργίας και ανάπτυξης. Η έκθεση τονίζει την ανάγκη για αύξηση των επενδύσεων στην πράσινη ενέργεια και τη στήριξη των υποδομών, ιδιαίτερα στις φτωχότερες περιοχές της Ευρώπης.

Υπό αίρεση ή για επιπλέον προσπάθεια;
Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια καίρια καμπή όσον αφορά την εφαρμογή των συστάσεων της τελευταίας έκθεσης για τις ευρωπαϊκές πράσινες επενδύσεις. Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση επιλέξει να ενισχύσει τη χρηματοδότηση σε πράσινες επενδύσεις και υποδομές, η ελληνική οικονομία μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη. Η δυνατότητα προσέλκυσης επενδύσεων θα μπορούσε να αποτελέσει εφαλτήριο για την ενίσχυση της οικονομίας και τη βελτίωση των δομικών αδυναμιών της χώρας.

Ο τουρισμός και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (οι υγιείς όμως χωρίς τις σημερινές στρεβλώσεις με αστοχίες "κέρδους φορτωμένες"), τομείς στους οποίους η Ελλάδα ήδη διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα, μπορούν να αποτελέσουν κεντρικούς πυλώνες αυτής της προσπάθειας. Παρά τις μέχρι τώρα προκλήσεις, οι οικονομικές επιδόσεις της χώρας παρουσιάζουν σημάδια βελτίωσης, αν και σε «κυματισμό» και χωρίς ακόμη σαφή σταθερότητα.

Το σήμερα του ρεαλισμού:
Οι συνθήκες είναι υπό αίρεση, αλλά τα περιθώρια ανάπτυξης και εξέλιξης είναι πραγματικά. Αν η Ελλάδα καταφέρει να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες αυτές με κατάλληλες κινήσεις και πολιτικές (επί του παρόντος οι πολιτικές συνθήκες είναι σε συνάφεια με το ποσοστό "προμήθειας".. "εγωισμού"), υπάρχει η πιθανότητα όχι μόνο να βελτιώσει την οικονομική της θέση αλλά και να ενισχύσει τη βιωσιμότητα του αναπτυξιακού της μοντέλου, προσελκύοντας περισσότερες πράσινες (θετικές) και καινοτόμες επενδύσεις

4. Η Νίκη Τραμπ και το Ρόλο του Κινήματος Woke στις ΗΠΑ

Ο Τραμπ επικράτησε, κυρίως, λόγω της έντονης κριτικής του απέναντι στο κίνημα woke, το οποίο αρκετοί θεωρούν ότι έχει επηρεάσει αρνητικά την κοινωνία και την πολιτική. Οι Ρεπουμπλικάνοι εκμεταλλεύτηκαν το ρεύμα αντι-woke για να προσεγγίσουν ψηφοφόρους που νιώθουν ότι η κοινωνία κατευθύνεται σε ακραίες ιδεολογικές θέσεις. Η αποξένωση των κεντρώων ψηφοφόρων από την προοδευτική ατζέντα και η επικέντρωση στην εθνική οικονομία και ασφάλεια αποδείχθηκαν καθοριστικά.

Σε αχαρτογράφητα νερά η Ελλάδα?

Μια ισχυρή κυβέρνηση Τραμπ ενδεχομένως να επηρεάσει τις αμερικανο-ελληνικές σχέσεις, με μειωμένη υποστήριξη σε θέματα δημοκρατικών αξιών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά πιθανώς μεγαλύτερη έμφαση σε άμεσες στρατηγικές συμφωνίες. Η Ελλάδα θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη για μια τέτοια προσέγγιση, εστιάζοντας στην ενίσχυση της θέσης της στο ΝΑΤΟ και την εξασφάλιση των ενεργειακών της συμφερόντων.

5. Οι Συγκρούσεις στην Ουκρανία και το Ισραήλ: Πού Πάει ο Κόσμος;

Οι συγκρούσεις στην Ουκρανία και το Ισραήλ δημιουργούν εντάσεις και στην Ευρώπη, με την Ε.Ε. να αναζητά τρόπους διαχείρισης αυτών των κρίσεων χωρίς να επιβαρύνει περαιτέρω τους ευρωπαίους πολίτες. Η Ουκρανία παραμένει κρίσιμη για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, ενώ το Ισραήλ είναι κομβικό για την πολιτική της στη Μέση Ανατολή. Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ασφάλειας παραμένει επιτακτική ανάγκη, με κομβικό ρόλο το ανατολικό της σύνορο την Ελλάδα πρίν το "φρενοκομείο" αναθεωρητισμού ακόμη και του ευρωπαϊκού κεκτημένου!

Η Ελλάδα, ως κράτος πρώτης γραμμής, καλείται να υποστηρίξει την ευρωπαϊκή στάση, ενώ πρέπει να διασφαλίσει τη δική της ασφάλεια στα σύνορα με την Τουρκία. Η εμπλοκή της Ε.Ε. στις κρίσεις αυτές προσφέρει στην Ελλάδα ευκαιρίες για αυξημένο ρόλο στα θέματα άμυνας και ασφάλειας, ιδιαίτερα στον τομέα της ασφάλειας της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα, λόγω της στρατηγικής της θέσης, μπορεί να προωθήσει συμφωνίες για κοινές επιχειρήσεις περιπολίας και ασφάλειας στη Μεσόγειο, ενώ η συνεργασία με το Ισραήλ μπορεί να αποδειχθεί κρίσιμη για την ενίσχυση της ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος.

6. Οι Ενεργειακές Προοπτικές της Ευρώπης και οι Εξορύξεις στην Κρήτη

Η ενεργειακή ανεξαρτησία αποτελεί βασική προτεραιότητα για την Ευρώπη, ειδικά μετά την κρίση στην Ουκρανία που ανέδειξε την εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Τα κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων των κοιτασμάτων που εντοπίζονται νότια της Κρήτης, προσφέρουν στην Ευρώπη μια μοναδική ευκαιρία να ενισχύσει τη δική της ενεργειακή αυτάρκεια.

Για την Ελλάδα, η επιτυχής αξιοποίηση των ενεργειακών πόρων γύρω από την Κρήτη μπορεί να αποτελέσει πηγή τεράστιων εσόδων, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει τη στρατηγική της θέση ως ενεργειακού κόμβου. Ωστόσο, οι εξορύξεις συνοδεύονται από προκλήσεις σε περιβαλλοντικό επίπεδο και αυξημένες γεωπολιτικές εντάσεις, ειδικά λόγω της παρουσίας της Τουρκίας και της αντιπαλότητας στην περιοχή.

Οφέλη και κίνδυνοι

Η Ελλάδα μπορεί να αποκομίσει σημαντικά οφέλη από τις εξορύξεις, αλλά θα πρέπει να προχωρήσει με προσοχή, διασφαλίζοντας ότι οι ενεργειακές συμφωνίες είναι βιώσιμες και ωφέλιμες μακροπρόθεσμα. Επίσης, θα χρειαστεί να ενισχύσει τις συμμαχίες της με άλλα κράτη της Ε.Ε. για την από κοινού αντιμετώπιση πιθανών προκλήσεων από την Τουρκία. Ο ρόλος της Ελλάδας ως εγγυητής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να ενισχύσει τη θέση της στις διαπραγματεύσεις για την ενεργειακή ασφάλεια στην Ευρώπη.

7. Ο Ρόλος της Ακρίβειας και η Προοπτική του Πληθωρισμού στην Ευρώπη

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου κρίση ακρίβειας, με τον πληθωρισμό να επηρεάζει την καθημερινότητα των πολιτών. Η αύξηση του κόστους στα τρόφιμα, τα καύσιμα και τις πρώτες ύλες αποτελεί μεγάλο πρόβλημα για όλες τις ευρωπαϊκές οικονομίες, με ιδιαίτερα σημαντικές επιπτώσεις στις χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα.

Οι οικονομικές συνέπειες της ακρίβειας δεν περιορίζονται μόνο στην αγοραστική δύναμη, αλλά επηρεάζουν την παραγωγικότητα, την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Ο πληθωρισμός πιέζει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τους αγρότες και τα νοικοκυριά, ενώ απαιτείται συντονισμένη δράση για τον έλεγχό του.

Ναί μπορούμε!

Η Ελλάδα, με τη στήριξη της Ε.Ε., μπορεί να υιοθετήσει μέτρα που να αμβλύνουν τις επιπτώσεις της ακρίβειας, όπως η αύξηση των επιδοτήσεων, οι μειώσεις φόρων σε είδη πρώτης ανάγκης, και η ενίσχυση των εισοδημάτων των ευάλωτων ομάδων. Παράλληλα, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να επενδύσει σε νέες τεχνολογίες και υποδομές που να μειώσουν την εξάρτηση από εισαγωγές και να περιορίσουν τις επιπτώσεις του πληθωρισμού.

8. Η Μελλοντική Γεωπολιτική και Οικονομική Δομή της Ευρώπης: Προοπτικές και Στρατηγικές

Η Ευρώπη κινείται προς μια γεωπολιτική αναδιάταξη, καθώς προσπαθεί να ενισχύσει την αυτονομία της και να μειώσει την εξάρτησή της από δυνάμεις όπως οι ΗΠΑ και η Κίνα. Ο στόχος για μια πιο ανεξάρτητη, οικονομικά και στρατιωτικά, Ευρώπη απαιτεί στρατηγική σκέψη και ριζικές αλλαγές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να αναθεωρήσει τις προτεραιότητές της και να επενδύσει στη στρατιωτική της θωράκιση και στις πράσινες τεχνολογίες, που μπορούν να λειτουργήσουν ως κίνητρο για οικονομική ανάπτυξη και μείωση του οικολογικού της αποτυπώματος.

Αδράζοντας τις Ευκαιρίες:   

Η Ελλάδα μπορεί να επωφεληθεί από μια Ευρώπη που επενδύει στην ασφάλεια και την τεχνολογία, αν υιοθετήσει καινοτόμες πρακτικές και αναπτύξει σύγχρονες υποδομές. Παράλληλα, η χώρα μπορεί να διαδραματίσει έναν πιο ενεργό ρόλο στις διεθνείς διαπραγματεύσεις για την ενεργειακή αυτονομία, ειδικά μέσα από την αξιοποίηση των δικών της φυσικών πόρων. Βασικές Προκλήσεις και Στόχοι: η διαδικασία αυτή, ωστόσο, απαιτεί διαρκή προσπάθεια και ξεκάθαρους στόχους. Η δημιουργία ενός σταθερού και ελκυστικού επενδυτικού περιβάλλοντος, η βελτίωση των υποδομών και η εξάλειψη των γραφειοκρατικών εμποδίων είναι προϋποθέσεις για να μπορέσει η χώρα να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. Παράλληλα, η επιμόρφωση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού είναι απαραίτητες για την υποστήριξη μιας βιώσιμης ανάπτυξης, που θα στηρίζεται στην καινοτομία και τη γνώση.

Μια Διπλή Πρόκληση για την Ελλάδα

Το μέλλον της Ευρώπης και της Ελλάδας διαγράφεται σύνθετο και γεμάτο προκλήσεις. Οι εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο, από την πιθανή επανεκλογή του Τραμπ μέχρι τις γεωπολιτικές εντάσεις σε Μέση Ανατολή και Ανατολική Ευρώπη, θα καθορίσουν τη μορφή της νέας εποχής. Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και καλείται να επιλέξει ανάμεσα σε μια ενισχυμένη οικονομική και γεωστρατηγική ανεξαρτησία ή σε μια πιο στενή σχέση εξάρτησης από παραδοσιακούς συμμάχους.

Η Ελλάδα, από την πλευρά της, έχει την ευκαιρία να αξιοποιήσει τη γεωπολιτική της θέση, τις ενεργειακές της δυνατότητες και τις ευρωπαϊκές συμμαχίες για να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις. Με σωστές στρατηγικές και εστίαση στις αναπτυξιακές επενδύσεις, μπορεί να θωρακιστεί έναντι των κινδύνων και να αποτελέσει πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο συνδυασμός μιας ισχυρής εθνικής πολιτικής και μιας συνεργατικής ευρωπαϊκής προσέγγισης είναι το κλειδί για να ανταποκριθεί η Ελλάδα στις προκλήσεις που έρχονται και να διασφαλίσει ένα βιώσιμο μέλλον για τους πολίτες της.

ΥΣ.:

Από νωρίς είχαμε επισημάνει την ανάγκη για πράσινη μετάβαση, αλλά και τα σοβαρά προβλήματα που προκύπτουν από την εσφαλμένη πορεία που ακολουθήθηκε. 

Η μονοδιάστατη εφαρμογή της πράσινης μετάβασης έχει επιφέρει σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις, αφού αποκλείονται οι πιο ήπιες και ήδη υπάρχουσες μορφές ενέργειας, όπως το φυσικό αέριο, που η χώρα μας διαθέτει σε μεγάλες ποσότητες, και η χρήση λιγνίτη με νέες, πιο φιλικές μεθόδους, όπως στο εργοστάσιο της Πτολεμαΐδας.

Δυστυχώς, οι συνέπειες είναι ήδη ορατές στην οικονομία, την πολιτική και τις συνθήκες διαβίωσης, που συνεχώς δυσχεραίνονται.