Αναθεωρητισμός και Διεκδικήσεις: Η Ελλάδα απέναντι στις Προκλήσεις της Τουρκίας...

 

Συντάκτης Αστερίου Σταμάτης, ιδέες από το think tank μας.

Η μεταπολεμική διεθνής τάξη, όπως διαμορφώθηκε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, (χάρτα OHE) βασίστηκε σε αρχές εδαφικής ακεραιότητας και σεβασμού των συνόρων. Ωστόσο, η Τουρκία υπήρξε από τις πρώτες χώρες που αμφισβήτησαν αυτό το status quo με την εισβολή στην Κύπρο το 1974. Στις 20 Ιουλίου εκείνου του έτους, η Τουρκία πραγματοποίησε στρατιωτική εισβολή στο νησί, παραβιάζοντας τη διεθνή νομιμότητα και καταλαμβάνοντας περίπου το 37% του κυπριακού εδάφους gov.cy

Αξιοσημείωτο είναι ότι, ακόμη και η Σοβιετική Ένωση, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, απέφυγε την κατάληψη εδαφών ανεξάρτητων κρατών, περιοριζόμενη σε επεμβάσεις εντός του δικού της μπλοκ για τη διατήρηση της τάξης. Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο αποτέλεσε μια από τις πρώτες μεταπολεμικές περιπτώσεις κατάφωρης παραβίασης της εδαφικής ακεραιότητας ανεξάρτητου κράτους.

Πρόσφατα, η Ρωσία ακολούθησε παρόμοια τακτική με την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014 και την εισβολή στην Ουκρανία το 2022, προκαλώντας διεθνείς αντιδράσεις και επαναφέροντας στο προσκήνιο ζητήματα αναθεωρητισμού στη διεθνή σκηνή.

Η Ελλάδα, ως χώρα που αντιμετωπίζει διαχρονικά την τουρκική αναθεωρητική πολιτική, οφείλει να επανεξετάσει το στρατηγικό της δόγμα. Είναι επιτακτική ανάγκη να θέσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ζητήματα που αφορούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, διεκδικώντας:

1. Διεθνή αναγνώριση του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως κρατικής οντότητας, ανάλογης με το Βατικανό και σύντομα στην Αλβανία..    Το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως αποτελεί σημαντικό θρησκευτικό κέντρο για την Ορθοδοξία. Η αναγνώρισή του ως ανεξάρτητης κρατικής οντότητας θα ενίσχυε την προστασία του και θα αναδείκνυε τον οικουμενικό του ρόλο.
2. Αποκατάσταση των δικαιωμάτων των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου: Η Συνθήκη της Λωζάνης του 1923 προέβλεπε την προστασία των μειονοτήτων και την αυτοδιοίκηση της Ίμβρου και της Τενέδου. Ωστόσο, οι πολιτικές διακρίσεων και διώξεων οδήγησαν στη μαζική εκδίωξη των Ελλήνων κατοίκων από τις περιοχές αυτές. Βικιπαίδεια 

Η Ελλάδα πρέπει να απαιτήσει την πλήρη εφαρμογή της συνθήκης και την αποκατάσταση των δικαιωμάτων των μειονοτήτων.

3. Εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάνης όσον αφορά τα χωρικά ύδατα: Η συνθήκη αυτή καθόριζε τα όρια των χωρικών υδάτων της Τουρκίας στα 3 ναυτικά μίλια από τις ακτές της Βικιπαίδεια

Η Ελλάδα θα μπορούσε να διεκδικήσει την τήρηση αυτού του ορίου, ειδικά σε περιοχές όπου η Τουρκία αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία.

4. Διεκδίκηση νησιών βάσει της Συνθήκης της Λωζάνης: Η συνθήκη αυτή καθόρισε την κυριαρχία διαφόρων νησιών του Αιγαίου. Η Ελλάδα θα μπορούσε να επανεξετάσει τις προβλέψεις της συνθήκης και να διεκδικήσει νησιά που, βάσει των όρων της, θα έπρεπε να ανήκουν στην ελληνική επικράτεια.
5. Αναστολή των σχέσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση έως την αποχώρησή της από την Κύπρο: Η συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου αποτελεί παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Η Ελλάδα, ως μέλος της Ε.Ε., θα μπορούσε να προωθήσει την αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας έως ότου αποσύρει τα στρατεύματά της από το νησί.

Επιπλέον, αν η Τουρκία επιδιώξει την αναθεώρηση ή κατάργηση της Συνθήκης της Λωζάνης, η Ελλάδα θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη να επαναφέρει στο προσκήνιο τη Συνθήκη των Σεβρών του 1920. Η συνθήκη αυτή, αν και δεν εφαρμόστηκε ποτέ πλήρως, προέβλεπε την παραχώρηση σημαντικών εδαφών στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της Ανατολικής Θράκης και της περιοχής της Σμύρνης. Η επαναφορά αυτών των διεκδικήσεων θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντίβαρο στις τουρκικές αξιώσεις και να αναδείξει τη θέση της Ελλάδας ως υπερασπιστή της διεθνούς νομιμότητας.

Η Συνθήκη των Σεβρών και τα Γεωγραφικά Όριά της

Η Συνθήκη των Σεβρών, που υπογράφηκε στις 10 Αυγούστου 1920, ήταν αποτέλεσμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και της διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μεταξύ των όρων της, προέβλεπε σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις:

1. Ανατολική Θράκη και Σμύρνη:
• Η Ελλάδα θα αποκτούσε όλη την Ανατολική Θράκη, καθώς και την περιοχή της Σμύρνης, με τη δυνατότητα ενσωμάτωσης στην ελληνική επικράτεια μετά από δημοψήφισμα.
• Αυτά τα εδάφη θεωρήθηκαν ιστορικά ελληνικά, λόγω της έντονης παρουσίας ελληνικού πληθυσμού εκεί.
2. Νησιά του Αιγαίου:
• Η κυριαρχία των ελληνικών νησιών στο Αιγαίο κατοχυρώθηκε, ενισχύοντας τη στρατηγική θέση της Ελλάδας στην περιοχή.
3. Αρμενικό Κράτος:
• Η συνθήκη προέβλεπε τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου αρμενικού κράτους, γεγονός που περιόριζε περαιτέρω τα όρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Παρότι η Συνθήκη των Σεβρών δεν εφαρμόστηκε ποτέ λόγω της τουρκικής αντίστασης υπό τον Μουσταφά Κεμάλ και αντικαταστάθηκε από τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923, παραμένει ένα ισχυρό διπλωματικό όπλο για την Ελλάδα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέσο πίεσης σε περίπτωση που η Τουρκία επιμείνει στην αναθεώρηση των συνθηκών.

Επανακαθορισμός Διεκδικήσεων και Στρατηγικής

Η Ελλάδα πρέπει να υιοθετήσει μια πολυεπίπεδη στρατηγική για την αντιμετώπιση της τουρκικής επιθετικότητας, συνδυάζοντας διπλωματικά, νομικά και στρατιωτικά μέσα:

• Διπλωματική Πρωτοβουλία: Ενίσχυση των συμμαχιών με χώρες που συμμερίζονται τις ελληνικές θέσεις, όπως η Γαλλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ. Παράλληλα, η Ελλάδα θα πρέπει να εκμεταλλευτεί την ιδιότητά της ως μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ για να προωθήσει τις θέσεις της.
• Νομικές Διεκδικήσεις: Προσφυγή σε διεθνή δικαστήρια, όπως το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, για την επίλυση ζητημάτων που αφορούν την τουρκική παραβίαση διεθνών συνθηκών.
• Ενίσχυση Άμυνας: Η αύξηση της αμυντικής ικανότητας της χώρας μέσω εξοπλιστικών προγραμμάτων και στρατηγικών συνεργασιών αποτελεί αναγκαίο βήμα για την αποτροπή της τουρκικής επιθετικότητας.

Συμπέρασμα

Η Τουρκία, μέσω της αναθεωρητικής της πολιτικής, παραβιάζει σταθερά τους κανόνες του διεθνούς δικαίου. Η Ελλάδα, έχοντας στη διάθεσή της ισχυρά νομικά και ιστορικά επιχειρήματα, πρέπει να διεκδικήσει τα δικαιώματά της με αποφασιστικότητα. Η ενίσχυση της στρατηγικής της θέσης, τόσο σε διπλωματικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο, είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί η εθνική κυριαρχία και η εδαφική ακεραιότητα.

Η προσαρμογή του ελληνικού δόγματος σε μια πιο ενεργητική και διεκδικητική κατεύθυνση μπορεί να αποτρέψει περαιτέρω τουρκικές επιβουλές και να εδραιώσει τη θέση της Ελλάδας ως προασπιστή της διεθνούς νομιμότητας.