Συνεχίζεται η συρρίκνωση του δικτύου καταστημάτων των τραπεζών

Του Σταμάτη Αστερίου

Συντονιστή της ΠαμΠειραϊκής οργάνωσης των:

Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ

Μέλος του Ευρωπαϊκού Πράσινου Κόμματος.

Δραματικές διαστάσεις έχει λάβει η συρρίκνωση του τραπεζοϋπαλληλικού κλάδου, η οποία όχι μόνο δεν ανακόπηκε από την πανδημία, αλλά επιταχύνθηκε, με αποτέλεσμα το 2020 να είναι η χρονιά με τις περισσότερες εκκαθαρίσεις εργαζομένων τραπεζών την τελευταία τετραετία. 

Τα στοιχεία, της ΤτΕ και της ΟΤΟΕ, πιστοποιούν ότι στον τραπεζικό χώρο σημειώθηκε η μαζικότερη απομάκρυνση προσωπικού από το 2010, που ξέσπασε η βαθιά οικονομική κρίση, με τον τραπεζοϋπαλληλικό κλάδο να καθίσταται ο θλιβερός πρωταθλητής σε απώλειες θέσεων εργασίας!

Συγκεκριμένα, την τετραετία 2017-2020 χάθηκαν 8.610 θέσεις εργασίας συνολικά στις ελληνικές τράπεζες (από 41.707 σε 33.097) και ποσοστιαία το προσωπικό μειώθηκε κατά 20,5%. Το 2020 σημειώθηκαν οι περισσότερες απομακρύνσεις εργαζομένων στις τράπεζες (3.630), σε ετήσια βάση, με το προσωπικό να περιορίζεται στα 33.097 άτομα, από 36.727 στα τέλη του 2019. Αυτό σημαίνει ότι οι διοικήσεις των τραπεζών είδαν τις ειδικές συνθήκες της πανδημίας  (τηλεργασία, ραγδαία αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών), ως ευκαιρία να «σπρώξουν» στην έξοδο όσο γίνεται περισσότερους τραπεζοϋπαλλήλους. 

Αξίζει να σημειωθεί, ότι μετά και τις απομακρύνσεις του 2020 το προσωπικό των τραπεζών, περιορίστηκε σχεδόν στο μισό από το 2009, που ανερχόταν σε 65.682 άτομα. Η εικόνα του προσωπικού ανά συστημική τράπεζα (σ.σ. έχουν το μεγάλο μέρος των τραπεζοϋπαλλήλων) διαμορφώνεται ως εξής: 

• Πειραιώς: 9.626 εργαζόμενοι το 2020, από 10.734 το 2019 και 12.913 το 2017 (μείωση την τετραετία κατά 3.287 άτομα). 
• Εθνική: 7.762 εργαζόμενοι το 2020, από 8.160 το 2019 και 9.473 το 2017 (μείωση την τετραετία κατά 1.711 άτομα).
• Eurobank: 6.764 εργαζόμενοι το 2020, έναντι 7.929 το 2019 και 8.617 το 2017 (μείωση την τετραετία κατά 1.853 άτομα).
• Alpha Bank: 6.323 εργαζόμενοι το 2020, έναντι 6.969 το 2019 και 8.341 το 2017 (μείωση την τετραετία κατά 2.018 άτομα).

Όπως φαίνεται, σε απόλυτους αριθμούς η μεγαλύτερη μείωση εργαζομένων την τελευταία τετραετία καταγράφηκε στην τράπεζα Πειραιώς. 

Πολύ μεγάλη είναι και η συρρίκνωση του δικτύου των τραπεζικών καταστημάτων, τα οποία από 2.168 το 2017 (σ.σ. για τις 4 συστημικές τράπεζες) περιορίστηκαν σε 1.702 το 2020. Δηλαδή μειώθηκαν κατά 466, (ποσοστό 21,5%). Μόνο πέρυσι έκλεισαν 132 καταστήματα των 4 συστημικών τραπεζών σε όλη τη χώρα. 

Όμως οι περικοπές προσωπικού στις τράπεζες δεν σταματούν εδώ, καθώς πρόκειται να συνεχιστούν με ανάλογους ρυθμούς και φέτος. Στόχος είναι να αποχωρήσουν φέτος από τον τραπεζικό χώρο, άλλοι 2.500-3.000 εργαζόμενοι, ώστε ο συνολικός αριθμός να πλησιάσει τις 30.000. Οι απομακρύνσεις θα γίνουν με προγράμματα εθελούσιων εξόδων (σ.σ. ήδη είναι σε εξέλιξη αυτό της Attica Bank). Από πλευράς οικονομικών κινήτρων τα φετινά προγράμματα οικειοθελών αποχωρήσεων αναμένεται να είναι κοντά στα περυσινά. 

Στον... πάτο της Ευρωζώνης

Σύμφωνα με έρευνα της ΟΤΟΕ η Ελλάδα είναι στο πάτο της Ευρωζώνης από πλευράς αριθμού προσωπικού τραπεζών, αλλά και καταστημάτων, σε σχέση με τον πληθυσμό. Συγκεκριμένα: 

• Στη χώρα μας αντιστοιχεί σήμερα ένας τραπεζοϋπάλληλος σε 292 κατοίκους, ενώ στην Ευρωζώνη ένας σε 185 κατοίκους. Για να πλησιάσει το τραπεζικό μας σύστημα το μέσο όρο της Ευρωζώνης, θα έπρεπε να λειτουργεί με 37% παραπάνω εργαζόμενους.
• Το 2010, είχαμε 41,3 καταστήματα εμπορικών τραπεζών ανά 100.000 κατοίκους. Το 2019, μόλις 19,2 καταστήματα ανά 100.000 κατοίκους έναντι 38,8 καταστημάτων ανά 100.000 κατοίκους στην Ιταλία, 34,3 στην (ανεπτυγμένη ψηφιακά) Γαλλία, 38,2 στην Πορτογαλία και 49,7 στην Ισπανία.
• Το 2019, ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη ήταν ένα τραπεζικό κατάστημα ανά 2.530 κατοίκους. Στην Ελλάδα (με τις γνωστές γεωγραφικές ιδιομορφίες) αντιστοιχούσε ένα κατάστημα σε 5.662 κατοίκους.
• Αλλά και στα ΑΤΜ, που διευκολύνουν τις συναλλαγές, είχαμε αναλογικά με τον πληθυσμό μείωση έναντι αύξησης στην Ε.Ε. το ίδιο διάστημα.

Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, η ΟΤΟΕ σημειώνει ότι στην Ελλάδα «έχουμε υπερβολική συρρίκνωση και υποστελέχωση του κλάδου σε σχέση με την αναμφισβήτητα πιο αναπτυγμένη - από άποψη ψηφιακής τραπεζικής και συναλλακτικών συνηθειών - Ευρώπη».

Πηγή: https://www.sofokleousin.gr/xathikan-8610-theseis-ergasias-stis-trapezes-ekleisan-466-katasti?fbclid=IwAR3cCBDTWmixLFe9bOwhXQ5hDZhmKqszgtPs2FKQ54Zde3TKKpniw-ebSBU

Μετά τις διαπιστώσεις οφείλουμε να καταθέσουμε και τις πολιτικές ενστάσεις:

O βουλευτής Κυκλάδων Nίκος Συρμαλένιος συνυπέγραψε με άλλους 38 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ Προοδευτική Συμμαχία ερώτηση σχετικά με τη συνεχιζόμενη συρρίκνωση του δικτύου καταστημάτων των τραπεζών, την παραβίαση της Κλαδικής Σύμβασης της ΟΤΟΕ, την υπονόμευση των εργασιακών σχέσεων, τις απολύσεις και τον εξαναγκασμό σε αποχώρηση των εργαζομένων στις τράπεζες.

Όπως επισημαίνουν οι βουλευτές:

– Με την υπ’ αριθμ. πρωτ. 2085/25.11.2020 ερώτησή μας προς τους Υπουργούς Οικονομικών και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, είχαμε επισημάνει ότι, εν μέσω έξαρσης της πανδημικής κρίσης και γενικού lockdown, «εξελίσσεται σχέδιο συρρίκνωσης του δικτύου καταστημάτων των συστημικών τραπεζών, που ευθέως συντελεί στην απομόνωση και στη δυσκολία πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα των ευάλωτων κοινωνικών και οικονομικών ομάδων, όπως τα φτωχά νοικοκυριά, καθώς και των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Σε αυτό το αρνητικό περιβάλλον, μετά από τα δέκα και πλέον χρόνια προγραμμάτων σκληρής δημοσιονομικής προσαρμογής, που επέφεραν εσωτερική υποτίμηση και μια πρωτοφανή σε καιρό ειρήνης ύφεση, οι ανακεφαλαιοποιημένες από το υστέρημα του ελληνικού λαού τράπεζες αντί να επιτελούν τον πραγματικό τους ρόλο, ως οφείλουν, να λειτουργούν με όρους δημόσιου συμφέροντος και να συνδράμουν στην προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, στηρίζοντας την πραγματική οικονομία και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, προχωρούν με γοργούς ρυθμούς, εκμεταλλευόμενες και την πανδημία, σε συρρίκνωση του δικτύου καταστημάτων τους, με αρνητικές επιπτώσεις τόσο σε κοινωνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο εργασιακών σχέσεων με σημαντική απώλεια θέσεων εργασίας».

– Ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων απέφυγε να απαντήσει στις σοβαρές αναφορές παραβίασης των εργασιακών σχέσεων και την εξώθηση εργαζομένων στις Τράπεζες σε έξοδο μέσω «προγραμμάτων εθελουσίας». Ο Υπουργός Οικονομικών, αρμόδιος για τον τραπεζικό τομέα, αρκέστηκε να απαντήσει (ΥΠΟΙΚ 04/02/2021 – Α.Π.: 14373 ΕΞ 2021) ότι «τα ζητήματα ίδρυσης και λειτουργίας των τραπεζικών υποκαταστημάτων άπτονται της επιχειρηματικής πολιτικής των τραπεζών.».

– Στους τέσσερις μήνες που μεσολάβησαν, με έξαρση της πανδημίας, συνεχιζόμενο lockdown και όξυνση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, οι συνθήκες εργασίας στις τράπεζες επιδεινώθηκαν και η Κλαδική Σύμβαση Εργασίας της ΟΤΟΕ παραβιάζεται ως προς τη ρήτρα «προστασίας της απασχόλησης» τόσο με άμεσες όσο και με έμμεσες απολύσεις, μέσω της αναγκαστικής μετακίνησης εργαζομένων σε υποκαταστήματα που πρόκειται να κλείσουν και ακόμα χειρότερα μέσω αναγκαστικών αδειών, στο πλαίσιο των σχεδίων συρρίκνωσης που υλοποιούνται. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις καταγγέλλονται από τους εργαζομένους και τις οργανώσεις τους στην EUROBANK και στην Τράπεζα Πειραιώς.

– Η ΟΤΟΕ και τα συνδικάτα με ανακοινώσεις τους έχουν επανειλημμένα τοποθετηθεί κατά της συρρίκνωσης του δικτύου και των παρεπόμενων συνεπειών της τόσο στις τοπικές κοινωνίες όσο και στα εργασιακά ζητήματα που προκύπτουν.

– Ειδικότερα, το κλείσιμο των καταστημάτων και η συρρίκνωση του Δικτύου έχει φέρει τους εργαζόμενους της Τράπεζας Πειραιώς προ αδιεξόδου. Σύμφωνα με τις καταγγελίες των συνδικαλιστικών οργανώσεων, επαναλαμβάνονται στοχευμένες μετακινήσεις προσωπικού και «μη αρεστών εργαζομένων» στα καταστήματα που πρόκειται να κλείσουν στο μέλλον, ούτως ώστε αύριο να θεωρηθούν πλεονάζον προσωπικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση εργαζόμενου συνδικαλιστή, σύνεδρου στην ΟΤΟΕ, ο οποίος, όπως καταγγέλεται, εξαναγκάζεται να μετακινηθεί λόγω της συνδικαλιστικής του δράσης σε νησί που απέχει σχεδόν 100 χλμ από τον τόπο κατοικίας του.

– Επίσης, σύμφωνα με τις καταγγελίες των εργαζομένων στην Τράπεζα Πειραιώς που προέρχονται από την Αγροτική Τράπεζα, παρά τις διαβεβαιώσεις για τις θέσεις εργασίας που ακολούθησαν το ξεπούλημα της ΑΤΕ το 2012 σήμερα πλήττονται πολλαπλά. Υπενθυμίζεται ότι η Τράπεζα Πειραιώς, το 2012 απέκτησε την ΑΤΕ, γιατί εγγυήθηκε την απασχόληση του συνόλου των υπαλλήλων της ΑΤΕ, αντί της τότε πρότασης της EUROBANK για την απασχόληση 2.500 υπαλλήλων, και ενισχύθηκε με τουλάχιστον 16 δις ευρώ από το υστέρημα του ελληνικού λαού. Τα περισσότερα περιφερειακά καταστήματα που πρόκειται να κλείσουν στελεχώνονται από εργαζόμενους της πρώην ΑΤΕ, για τους οποίους ο Οργανισμός/Κανονισμός εργασίας δεν εφαρμόζεται, και το απόλυτο διευθυντικό δικαίωμα, οι πιέσεις και η ατομική στοχοθεσία δημιουργούν ένα τοξικό κλίμα που τους σπρώχνει εκτός τράπεζας.

– Δεδομένου ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΟΤΟΕ, όπως αυτά παρουσιάστηκαν σε ΔΤ στις 19/11/2020, στη χώρα μας αντιστοιχεί σήμερα ένας τραπεζοϋπάλληλος σε 292 κατοίκους, ενώ στην Ευρωζώνη ένας σε 185 κατοίκους. Για να πλησιάσει το τραπεζικό μας σύστημα τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, θα έπρεπε να λειτουργεί με 37% παραπάνω εργαζόμενους. Το 2010 υπήρχαν 41,3 καταστήματα εμπορικών Τραπεζών ανά 100.000 κατοίκους. Το 2019 μόλις 19,2 καταστήματα ανά 100.000 κατοίκους, έναντι 38,8 καταστημάτων ανά 100.000 κατοίκους στην Ιταλία, 34,3 στην Γαλλία, 38,2 στην Πορτογαλία και 49,7 στην Ισπανία. Το 2019 ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη ήταν ένα τραπεζικό κατάστημα ανά 2.530 κατοίκους. Στην Ελλάδα, με τις γεωγραφικές ιδιομορφίες, αντιστοιχούσε ένα κατάστημα σε 5.662 κατοίκους. Ακόμη και στα ΑΤΜ, που διευκολύνουν τις συναλλαγές, είχαμε αναλογικά με τον πληθυσμό μείωση, έναντι αύξησης στην Ε.Ε. το ίδιο διάστημα. Με την απουσία της φυσικής παρουσίας του τραπεζοϋπάλληλου, οδηγείται το συναλλασσόμενο κοινό στα εναλλακτικά δίκτυα (ΑΤΜ, διάφορες ιντερνετικές πλατφόρμες, κλπ) με αποτέλεσμα η δυσκολία πρόσβασης στο τραπεζικό σύστημα των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων να γίνεται ακόμα πιο έντονη.

– Δεδομένου ότι οι Διοικήσεις των τραπεζών υλοποιούν σχέδια συρρίκνωσης του δικτύου των τραπεζικών υποκαταστημάτων σε όλη τη χώρα, που με την πρόφαση των «επιχειρηματικών αποφάσεων» κρατούν εν κρυπτώ, παρά τις έντονες ενστάσεις, τα κριτήρια με τα οποία επιλέγονται τα εν λόγω τραπεζικά υποκαταστήματα. Ολόκληρες γεωγραφικές περιοχές, κωμοπόλεις και νησιά βρίσκονται ή κινδυνεύουν να βρεθούν το επόμενο διάστημα χωρίς τραπεζικό υποκατάστημα, με αποτέλεσμα την ταλαιπωρία των πολιτών εν μέσω πανδημίας, και κυρίως τον οικονομικό και κοινωνικό μαρασμό των τοπικών κοινωνιών. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που κατατέθηκαν στην συνεδρίαση της επιτροπής των οικονομικών υποθέσεων στη Βουλή στις 09/03/2021, για το διάστημα 2013-2020 τα καταστήματα της τράπεζας Πειραιώς μειώθηκαν πανελλαδικά από 1.718 σε 470, ενώ ο αριθμός των υπαλλήλων από 17.138 σε 9.400.

– Δεδομένου ότι το τραπεζικό σύστημα διαχρονικά και σε παγκόσμιο επίπεδο στηρίζει την πίστη, είτε καταθετική είτε δανειακή, που προσφέρει, και στηρίζεται στη σχέση εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται μεταξύ του πελάτη και του τραπεζικού στελέχους που τον εξυπηρετεί. Αυτή η σχέση εμπιστοσύνης, με τη συρρίκνωση του δικτύου καταστημάτων και με την υποχρεωτική ώθηση της πελατείας στα εναλλακτικά δίκτυα εξυπηρέτησης, ουσιαστικά διαρρηγνύεται με αρνητικά αποτελέσματα τόσο για το μέλλον των τραπεζών όσο και για την ίδια τη κοινωνία.

– Δεδομένου ότι η συνολική απόφαση όλων των τραπεζών για κλείσιμο καταστημάτων σε όλη τη χώρα στοχεύει κυρίως στη μείωση των θέσεων εργασίας και άρα του εργατικού κόστους, αφού ταυτόχρονα εξελίσσονται και μεγάλα προγράμματα εθελούσιων εξόδων σε όλες τις τράπεζες. Συνοδεύονται μάλιστα αυτά τα προγράμματα με ένα πρωτοφανές κύμα εκβιαστικών διλημμάτων, κυρίως στους εργαζόμενους των υπό κατάργηση υποκαταστημάτων, όταν ουσιαστικά τους διαμηνύεται να κάνουν χρήση της εθελούσιας, γιατί δεν θα έχουν δουλειά την επόμενη μέρα του κλεισίματος του υποκαταστήματος που εργάζονται.

– Δεδομένου ότι μέσα σε 12 χρόνια (2008-2020) οι εργαζόμενοι στις Τράπεζες (με συμβάσεις αορίστου χρόνου, που εμπίπτουν στην Κλαδική Σύμβαση ΟΤΟΕ-Τραπεζών) έχουν μειωθεί κατά 50%. Από 66.165 το 2008 σε 33.050 το 2020. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΚΤ, όπως αναδείχθηκαν κι από δημόσιες παρεμβάσεις της ΟΤΟΕ και των σωματείων εργαζομένων, ο ρυθμός συρρίκνωσης της απασχόλησης, με ρυθμισμένες σχέσεις εργασίας, είναι αρκετά υψηλότερος από τον ευρωπαϊκό μ.ο. (στην Ελλάδα 1 τραπεζοϋπάλληλος ανά 292 κατοίκους, στην Ευρωζώνη η αντίστοιχη αναλογία είναι 1 τραπεζοϋπάλληλος ανά 185 κατοίκους). Αντίστοιχη είναι και η υστέρηση σε τραπεζικά υποκαταστήματα (1 κατάστημα ανά 5662 κατοίκους στην Ελλάδα, 1 κατάστημα ανά 2530 στην Ευρωζώνη).

– Δεδομένου ότι η πολιτική της κυβέρνησης της ΝΔ βρίθει αντεργατικών και αντικοινωνικών στοχεύσεων, όπως η απελευθέρωση των απολύσεων, η ουσιαστική κατάργηση των ελεγκτικών οργάνων τήρησης της εργατικής νομοθεσίας (ΣΕΠΕ, ΟΜΕΔ) και η υπονόμευση των κλαδικών συμβάσεων, καθώς και η προαναγγελία του «αντεργατικού νομοσχεδίου» που θα δώσει το τελειωτικό χτύπημα στις εργασιακές σχέσεις, στο ωράριο εργασίας και τα συνδικαλιστικά δικαιώματα, ενθαρρύνουν τις διοικήσεις των τραπεζών σε επιλογές είτε άμεσων απολύσεων είτε μέσω εξαναγκασμού με προγράμματα εθελούσιας εξόδου, και παραβίασης της Κλαδικής Σύμβασης της ΟΤΟΕ.

Ερωτώνται οι κ.κ. Υπουργοί:

​Προτίθενται να παρέμβουν για τη ματαίωση των αρνητικών για την οικονομία και το κοινωνικό σύνολο αποφάσεων των διοικήσεων των τραπεζών για το κλείσιμο υποκαταστημάτων, και κυρίως όσων εξ αυτών βασικός μέτοχος μέσω του ΤΧΣ παραμένει το ελληνικό δημόσιο; Προτίθενται να λάβουν μέτρα για την αναστροφή της συρρίκνωσης των δικτύων των τραπεζών και την μείωση της απασχόλησης;

Προτίθενται να θέσουν φραγμό στις Διοικήσεις των Τραπεζών, οι οποίες υλοποιούν το σχέδιο συρρίκνωσης του δικτύου καταστημάτων τους, με απώτερο και βασικό στόχο τη μείωση των θέσεων εργασίας, και αφετέρου χρησιμοποιούν εργαζόμενους εργολαβικούς με την απόσχιση εργασιών σε τρίτες εταιρείες (όπως διαχείριση κόκκινων δανείων, call centers, εργασίες πληροφορικής, POS κλπ), υποκαθιστώντας ουσιαστικά τη σταθερή και με δικαιώματα εργασία με μορφές ευέλικτης, φτηνής και χωρίς δικαιώματα απασχόλησης;

Προτίθεται ο Υπουργός Εργασίας να προχωρήσει σε ενέργειες ελέγχου της τήρησης της εργατικής νομοθεσίας και της εφαρμογής της Κλαδικής Σύμβασης της ΟΤΟΕ για τους εργαζομένους των τραπεζών, που καθημερινά υπόκεινται σε εκβιαστικά διλήμματα και μεθοδεύσεις διαθεσιμότητας, απόλυσης και επιβολής αναγκαστικής άδειας σε όσους δεν επιλέξουν τη «λύση» της εθελούσιας;

Ειδικότερα:

​Σε ποιες ενέργειες θα προβεί προκειμένου να σταματήσουν οι στοχευμένες και πολλές φορές εκδικητικές μετακινήσεις υπαλλήλων και συνδικαλιστών της Τράπεζας Πειραιώς σε καταστήματα που πρόκειται να κλείσουν ώστε να εξωθηθούν σε «εθελούσια απόλυση»;

Αναγνωρίζει τη ρήτρα προστασίας της απασχόλησης της Κλαδικής Σύμβασης ΟΤΟΕ – Τραπεζών 2019-2021 ως ισχυρή; Εφόσον η ρήτρα προστασίας της απασχόλησης ισχύει και η διοίκηση της EUROBANK, καταστρατηγώντας την με την απόλυση της εργαζόμενης, ουσιαστικά παρανομεί, σε ποιές αναγκαίες ενέργειες προτίθεται να προβεί προς την διοίκηση της τράπεζας;