Πράσινα Oικολογικά σχολεία με θέα στο μέλλον

Τα επόμενα χρόνια θα κυριαρχήσουν τα λεγόμενα πρότυπα & πειραματικά σχολεία: https://www.cnn.gr/ellada/story/256100/ypoyrgeio-paideias-ayxanontai-ta-protypa-kai-peiramatika-sxoleia-sti-xora προσαρμόζουμε σε Κυβερνητικό έργο τις προτάσεις μας για την δημιουργία του ``υγιούς`` και οικολογικού σχολείου. 

Η "επίθεση" της πολιτικής Οικολογίας. 

Τα βήματα:

Δίνοντας το στίγμα για την διαφορετικότητα, μία διαφορετικότητα χρηστική χωρίς να διορθώνουμε και να τρέχουμε πίσω από τις πράξεις της κάθε Κυβέρνησης, αλλά να παράγουμε προτάσεις για Κυβερνητικό έργο.! Με την εκπαίδευση από την μικρή ηλικία, θα χτισθεί το οικολογικό μέλλον του αύριο. Δεν ανακαλύπτουμε τον τροχό, ότι καλό το αντιγράφουμε, το ενσωματώνουμε το εξελίσσουμε για να το πάμε παρακάτω σε απτό έργο.

Η πρόταση: 

Δημιουργίας σχολείου χωρίς να μας ενδιαφέρουν οι κοινότυποι χαρακτηρισμοί, προτύπου, πειραματικού, πράσινου, αλλά με πιο μεστή ονομασία μας: Πράσινα οικολογικά σχολεία με θέα στο μέλλον.!

Η ιστορία:

Μια προσπάθεια ανάλογη εντός των σχολείων ξεκίνησε στην Ελλάδα το 1995 και απευθυνόταν σε σχολεία όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, όπου όταν το σχολείο ολοκλήρωνε το Σχέδιο Δράσης, αξιολογούνταν  από τους συντονιστές του Προγράμματος και επιβραβευόταν με την Πράσινη Σημαία. Ως δημοτικοί σύμβουλοι προτείνουμε σχολείο προσανατολισμένο στην οικολογική εκπαίδευση αυξάνοντας τα επίπεδα δράσης του.

Το σχέδιο:

Ο αντικειμενικός στόχος του σχολείου προσανατολισμένο στην οικολογική εκπαίδευση είναι η αλλαγή συμπεριφοράς όλων μέσα στη σχολική κοινότητα ώστε το σχολείο να γίνει ένα πραγματικό «Οικολογικό Σχολείο». Εφαρμόζοντας ενός «Οικοκώδικα» (ένα σύνολο κανόνων περιβαλλοντικής συμπεριφοράς), καθώς και την εφαρμογή ενός Περιβαλλοντικού Σχεδίου Δράσης (ξεκινώντας από τον περιβάλλοντα σχολικό χώρο και την μετατροπή του στο ιδανικό σχολείο οικολογικού προσανατολισμού με απλά στοιχεία αρχικά: καθαρού ενεργειακού αποτυπώματος, όμορφου, ανθρώπινου και φιλικού). 

Το πρώτο βήμα για την υλοποίηση του project: Πράσινα οικολογικά σχολεία με θέα στο μέλλον είναι η δημιουργία της"Περιβαλλοντικής Επιτροπής" ως η κινητήρια δύναμη του προγράμματος.

Ποιος είναι ο ρόλος της; Ο ρόλος της είναι καθοριστικός σε όλα τα στάδια εφαρμογής του προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα η Περιβαλλοντικής Επιτροπή: Εξασφαλίζει την εκπροσώπηση στη λήψη αποφάσεων όλων των μελών της σχολικής κοινότητας (κυρίως των μαθητών).

·         Καθοδηγεί τη διεξαγωγή της έρευνας – περιβαλλοντικού ελέγχου του σχολείου, συμβάλλει στη διαμόρφωση του σχεδίου δράσης, παρακολουθεί την εφαρμογή του και γενικότερα έχει πρωτεύοντα ρόλο στην επιτυχή διεκπεραίωση όλων των άλλων βημάτων – σταδίων.

·         Αναλαμβάνει και διασφαλίζει την ενημέρωση της σχολικής κοινότητας για όλα όσα αφορούν το πρόγραμμα, καθιερώνοντας μια ευρηματική επικοινωνιακή τακτική ανάλογα με τις συνθήκες του σχολείου.

·         Είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε μαθητές, εκπαιδευτικούς, γονείς, το διοικητικό προσωπικό του σχολείου, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και άλλους τοπικούς φορείς..

Η σχολική μονάδα.

Αρχική διερεύνηση της πραγματικής κατάστασης του σχολείου (κτίριο, σχολική αυλή, σχέσεις μαθητών – εκπαιδευτικών, κοινωνικό περιβάλλον και τοπική πραγματικότητα) σε σχέση με τα θεματικά πεδία του προγράμματος: ενέργεια, νερό, απορρίμματα, σχολική αυλή, ποιότητα ζωής, υπεύθυνη κατανάλωση.

Γιατί είναι σημαντική μια τέτοια έρευνα; Μέσα από αυτή την έρευνα αναδεικνύεται η πραγματική κατάσταση του σχολείου και διαφαίνονται οι τομείς στους οποίους χρειάζονται να γίνουν παρεμβάσεις στην κατεύθυνση μιας συνολικής αειφόρου σχολικής πολιτικής. Στη συνέχεια χρειάζεται η Περιβαλλοντική Επιτροπή να οργανώσει έναν πιο στοχευμένο Περιβαλλοντικό έλεγχο για να διαπιστώσει ποιες αλλαγές είναι απαραίτητες, να συζητήσει ποιες είναι βραχυπρόθεσμες και ποιες μακροπρόθεσμες, και να διατυπώσει ένα σχέδιο δράσης με ρεαλιστικούς στόχους.

Πως γίνεται ο Περιβαλλοντικός έλεγχος;

Ο Περιβαλλοντικός έλεγχος γίνεται με βάση ένα ερωτηματολόγιο (λίστα ελέγχου), που η συμπλήρωση του αποτυπώνει την κατάσταση του σχολείου σε σχέση με το θέμα που επιλέγουμε. Παραδείγματος χάρη ένα ερωτηματολόγιο - λίστα ελέγχου για το θέμα του νερού μπορεί να είναι το παρακάτω:

Λίστα ελέγχου για το νερό:

·         Παρακολουθεί το σχολείο την κατανάλωση στο μετρητή του νερού;

·         Επισκευάζονται οι βρύσες που στάζουν γρήγορα;

·         Οι βρύσες είναι απλές ή με χρονοδιακόπτη;

·         Πως διατηρείται καθαρό το σχολείο από τις καθαρίστριες; Με χρήση σκούπας ή νερού;

·         Χρησιμοποιούνται οικολογικά απορρυπαντικά για την καθαριότητα του σχολείου;

·         Έχει τοποθετηθεί σύστημα αυτόματου ποτίσματος

Μια τέτοια λίστα μπορεί να αφορά έναν ή περισσότερους τομείς περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος (Ενέργεια, νερό, απορρίμματα, αυλή, κλπ.).

Σχέδιο δράσης αποτελεί τον πυρήνα της εργασίας του σχολείου του οικολογικού μέλλοντος.! Και συνδέεται στενά με τα αποτελέσματα της έρευνας. Ένα σχέδιο δράσης είναι πετυχημένο όταν: Εμπλέκει όσο το δυνατόν περισσότερους μαθητές και εκπαιδευτικούς καταρτισμένους και οικολογικά προσανατολισμένους.

Συνδέεται με το αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου και τα γνωστικά αντικείμενα (γλώσσα, μαθηματικά, φυσική, εικαστικά, τεχνολογία κ.ά).

Έχει σαφείς ρεαλιστικούς στόχους που αγκαλιάζουν το σύνολο της σχολικής ζωής προβλέπει τρόπους για την παρακολούθηση και αξιολόγησή του. Eξασφαλίζει σε γενικές γραμμές το ποσό και την πηγή των χρημάτων που θα χρειαστούν.

Ποια βήματα μπορούμε να ακολουθήσουμε για τη διαμόρφωση του σχεδίου δράσης;

• Συγκεντρώνουμε τα αποτελέσματα του περιβαλλοντικού ελέγχου.
• Επιλέγουμε τα προβλήματα που θέλουμε να αντιμετωπίσουμε.
• Προτείνουμε και επιλέγουμε τις δράσεις που θα αναπτύξουμε.
• Θέτουμε χρονοδιάγραμμα των δράσεων.
• Διακρίνουμε τις δράσεις σε αυτές που θέλουν μικρό χρονικό διάστημα για να πραγματοποιηθούν και σε αυτές που θέλουν μεγαλύτερο.
• Καταμερίζουμε καθήκοντα και τομείς δραστηριοποίησης ανάμεσα στα μέλη τόσο της Επιτροπής, όσο και στα μέλη της σχολικής κοινότητας (τάξεις, εκπαιδευτικούς, σύλλογο γονέων και κηδεμόνων).
• Συντάσσουμε οικονομικό προϋπολογισμό, όπου είναι δυνατόν.

• Ο βαθμός σύνδεσης του προγράμματος με το αναλυτικό πρόγραμμα εξαρτάται από τη βαθμίδα εκπαίδευσης, τα διδασκόμενα μαθήματα, την σχετική εμπειρία των εκπαιδευτικών. Το αναλυτικό πρόγραμμα του σχολείου του οικολογικού μέλλοντος προσφέρει αρκετές ευκαιρίες για συνδέσεις με περιβαλλοντικά ζητήματα. 
• Για το σκοπό αυτό ο εκπαιδευτικός χρειάζεται να εντοπίσει εκείνα τα μαθήματα και τα κεφάλαια ή τις δραστηριότητες τους που εξυπηρετούν και συνάδουν με τους στόχους του προγράμματος και να κάνει τις απαραίτητες συνδέσεις.
• Είναι γεγονός ότι οι μαθητές/τριες μαθαίνουν καλύτερα όταν καλούνται να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους σε ζητήματα που τους αφορούν ή τους ενδιαφέρουν. Με αυτόν τον τρόπο η μάθηση αποκτά νόημα και οι μαθητές/τριες αποκτούν ουσιαστικότερα κίνητρα που συνδέονται με τη βελτίωση της καθημερινής τους ζωής και επικοινωνίας.

Η ενημέρωση: 

Και η εμπλοκή γίνεται σε όλα τα στάδια του προγράμματος ώστε η συμμετοχή και η συν-ευθύνη για την επιτυχία του προγράμματος να διαχυθεί σε όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας αλλά και την τοπική κοινωνία.

Για το σκοπό αυτό η Περιβαλλοντική Επιτροπή ή το σχολείο (κατά περίπτωση) μπορεί να:

• ·        Διοργανώνει εκστρατεία ενημέρωσης σε όλο το σχολείο για την εκλογή αντιπροσώπων στην Περιβαλλοντική Επιτροπή.
• ·         Δημοσιοποιεί τις πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν από τον Περιβαλλοντικό Έλεγχο.
• ·         Διοργανώνει έρευνες σχετικά με θέματα του προγράμματος που απευθύνονται στην ευρύτερη κοινότητα (καταγραφή, επίδραση στην κοινή γνώμη)
• ·         Ενθαρρύνει τους μαθητές να αξιοποιήσουν ποικίλους τρόπους παρουσίασης (θέατρο, μουσική, χάπενινγκ, παρουσίαση με υπολογιστή) για ευαισθητοποίηση όλων.
• ·         Δημοσιεύει τις δραστηριότητες στην ιστοσελίδα του σχολείου, στον τοπικό Τύπο κ.ά.
• ·         Διοργανώνει διαγωνισμούς π.χ. για τη διατύπωση και σχεδιασμό του Οικο-κώδικα ή άλλα σχετικά θέματα
• ·         Προσκαλεί ειδικούς από την κοινότητα για να μιλήσουν στο σχολείο
• ·         Παρακινεί τους μαθητές να γνωρίσουν και να απευθύνονται στους αρμόδιους φορείς για να διεκδικήσουν τα αιτήματά τους. Αποστέλλει επιστολές στο Δήμο, ενημερωτικά γράμματα στους γονείς κλπ.
• ·         Ενημερώνει και εξοικειώνει τους μαθητές για τους υπάρχοντες θεσμούς και τα μέσα που διαθέτει ο πολίτης για να διεκδικήσει τα δικαιώματά του.

Κώδικας του οικολογικού σχολείου του μέλλοντος:

• Ο οικοκώδικας αποδεικνύει με σαφή και ευρηματικό τρόπο, τη δέσμευσή του σχολείου για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων του στα επιλεγμένα θέματα-πεδία δράσης. Η μορφή του εξαρτάται από τη βαθμίδα εκπαίδευσης, την ηλικία των μαθητών, την έμπνευση των δημιουργών του.
• Μπορεί να είναι τραγούδι /ραπ, ένα ποίημα, μια αφίσα ή ένα κείμενο με σύντομες φράσεις. Αναρτάται ευκρινώς στις τάξεις και τους κοινόχρηστους χώρους του σχολείου.
• Το περιεχόμενο του επανεξετάζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα για να διασφαλίζεται ότι θα συνεχίσει να αντικατοπτρίζει τους στόχους του οικολογικού σχολείου.

Μέσα από τον Οικοκώδικα:

·         Τίθεται η ηθική διάσταση των ζητημάτων και κωδικοποιούνται οι αξίες της σχολικής ζωής.

·         Επικοινωνώντας οι ιδέες και οι προσδοκίες μαθητών και εκπαιδευτικών

·         Επικυρώνεται η δέσμευση της σχολικής κοινότητας στους στόχους του προγράμματος

Ενδεικτικές δράσεις που μπορούν να γίνουν σε όλα τα σχολεία: 

1. Αύξηση του πράσινου στο χώρο του σχολείου:

 Mε φύτευση θάμνων και δέντρων, με γλάστρες και ζαρντινιέρες. Αν το προαύλιο δεν διαθέτει καθόλου χώμα, πρέπει να τρυπηθεί το τσιμέντο κατά τόπους και να χτιστούν παρτέρια που θα γεμιστούν με χώμα. Εδώ συνήθως είναι αναγκαία η βοήθεια των τεχνικών υπηρεσιών του τοπικού δήμου. Δενδρύλλια μπορούν να βρεθούν αρκετά φτηνά από φυτώρια και δωρεάν από την υπηρεσία πρασίνου του δήμου και τη Δ/νση Δασών.  Κατά περίπτωση, το πράσινο μπορεί να περιλαμβάνει εκτός από καλλωπιστικά φυτά και λαχανικά ή οπωροφόρα δέντρα.

2. Στενά συνδεδεμένη με τις παραπάνω δραστηριότητες είναι και η παρασκευή κομπόστ (κοπροχώματος), που, αν υπάρχουν αρκετά φυτικά υπολείμματα, μπορεί να γίνει χωρίς καμιά ιδιαίτερη εγκατάσταση, και με πολύ απλά μέσα. 

3. Μειωμένη κατανάλωση ενέργειας - «καθαρή ενέργεια»:

Μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να γίνει με έλεγχο των λαμπτήρων, αντικατάσταση των παλιών ενεργοβόρων με νεότερης τεχνολογίας χαμηλής κατανάλωσης και με διάφορους αυτοματισμούς. Σκίαστρα και συστήματα δροσισμού μπορούν να μειώσουν την κατανάλωση ρεύματος των κλιματιστικών. Ίσως είναι δυνατή και η μείωση της κατανάλωσης πετρελαίου για το καλοριφέρ αν μειώσουμε τις απώλειες θερμότητας με διάφορους τρόπους (μονώσεις, διάφορες αλλαγές στο κτίριο). Ακόμα καλύτερα αν μπορεί να γίνει εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στοιχείων ή μικρής ανεμογεννήτριας στο σχολείο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που θα αυτοκαταναλώνεται. 

4. Βελτίωση υγιεινής εσωτερικών χώρων: 

Από τις μελαμίνες των επίπλων των γραφείων και από διάφορα πλαστικά υλικά του εξοπλισμού

εκλύονται φορμαλδεϋδη, βενζόλιο, τολουόλιο κ.α. επικίνδυνες ουσίες. Η λύση είναι ο καλός αερισμός των χώρων και η εγκατάσταση σε γλάστρες ορισμένων φυτών εσωτερικού χώρου που απορροφούν τις τοξικές ουσίες. Τέτοια φυτά είναι κυρίως τα παρακάτω: Φίκος μπέντζαμιν, φτέρη, κισσός, αλόη, σανσεβιέρια (λόγχη), καλάμι μπαμπού.

5. Διαχείριση στερεών απορριμμάτων: 

Είναι γνωστό πως η αποφυγή και η μείωση των απορριμμάτων και κατόπιν η επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση αποτελούν τις πρώτες επιλογές στη σωστή διαχείριση των απορριμμάτων. Τα περισσότερα σχολεία εκτελούν ήδη κάποιες δράσεις ανακύκλωσης (χαρτί & χαρτόνι, μικρές μπαταρίες κ.α.), αλλά υπάρχουν πολλά περιθώρια παραπέρα ανάπτυξης της ανακύκλωσης υλικών και της επαναχρησιμοποίησης διαφόρων αντικειμένων. Για το θέμα της ανακύκλωσης πρέπει να υπάρξει συνεργασία με τον τοπικό δήμο ή άλλους σχετικούς φορείς. 

Πέρα από το καθαρό υλικό αποτέλεσμα (π.χ. κιλά πλαστικού ή αλουμινίου που προωθούνται για ανακύκλωση), μεγάλη σημασία έχει η εμπλοκή των μαθητών και του διδακτικού προσωπικού στη δράση και η διαμόρφωση σωστής στάσης απέναντι στο πρόβλημα των απορριμμάτων (και, κατ επέκταση, του καταναλωτισμού). Επί πλέον, κατασκευαστικές εργασίες που συνδέονται με την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση μπορούν να ενταχθούν στη μαθησιακή διαδικασία. 

Επιπλέον για ένα ``υγιές`` σχολείο.

Προτάσεις που αποδεικνύουν για ακόμα μια φορά ότι το κόμμα των Οικολόγων Πράσινων είναι πάντα ένα βήμα μπροστά στην προστασία της οικολογίας με γνώμονα το σχολείο, καθώς από εκεί ξεκινάει η κοινωνικοποίηση του παιδιού. Όπως όλοι γνωρίζουμε, το σχολείο αποτελεί μια μικρογραφία της σύγχρονης κοινωνίας και οι μαθητές θα πρέπει να εναρμονίζονται πλήρως με τους κανόνες του.

Προσθέτουμε ως δημοτικοί σύμβουλοι: 

Την σύσταση στοχευμένων ομάδων που θα την απαρτίζουν καταξιωμένοι επαγγελματίες ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί. Κατανοούμε πλήρως τις ανάγκες του παιδιού για υποστήριξη. Υπάρχουν συμβάντα που διαδραματίζονται εκτός σχολικού κύκλου και επηρεάζουν την ψυχολογία των παιδιών. Συνήθως, μεμονωμένα περιστατικά  λαμβάνουν χώρα στον οικογενειακό κύκλο του παιδιού με αποτέλεσμα να επιφέρουν μια αρνητική ψυχολογία. 

Μια ομάδα ψυχολόγων θα μπορούσε να υπάρχει στα σχολεία, όπου κάθε εβδομάδα, θα μιλούσαν με τα παιδιά, για να βρουν αν υπάρχει έστω το παραμικρό πρόβλημα, που επηρεάζει αρνητικά την ψυχοσύνθεση του ατόμου. Μικρές συνεδρίες με κάθε μαθητή, θα ήταν το έναυσμα για να επιλυθεί οποιαδήποτε κατάσταση επικρατεί, τόσο στον περιβάλλοντα χώρο του σχολείου, όσο και έξω από αυτόν. Η ανάγκη ενός παιδιού για στήριξη  και ειδικά σε αυτήν την ηλικία μπορεί να  αποτελέσει το λιθαράκι για μία καλύτερη κοινωνία. Είναι μείζον θέμα, να  σκύψουμε πάνω από τα προβλήματα των παιδιών. Η κοινωνία και ο σχολικός περίγυρος δεν πρέπει να είναι απαθής. Σκοπός μας είναι να αγκαλιάσουμε τα παιδιά με ποικίλους τρόπους και να τα βοηθήσουμε να γνωρίσουν καλύτερα και πιο θετικά τον εαυτό τους, αλλά και να βρουν λύσεις στα προβλήματα τους. 

• Θεωρούμε αναγκαίο επίσης την προάσπιση και την θεμελίωση των παιδικών δικαιωμάτων, σε έναν κόσμο που τείνει να γίνει πιο βίαιος. 
• ΚΑΝΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΑΒΟΗΘΗΤΟ! 
• ΚΑΝΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΔΕΝ ΘΑ ΞΑΝΑ ΒΡΕΘΕΙ ΣΕ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΛΟΓΩ ΤΟΥ BULLYING ή ΤΗΣ ΕΝΔΟΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗΣ ΒΙΑΣ. 

Το σχολείο επιτέλους να γίνει ένας χώρος μάθησης και κοινωνικοποίησης, αλλά και ένας χώρος προστασίας για μαθητές. 

Χρησιμοποιήθηκαν οι ήδη "εφευρεθείς τροχοί" ως βάση των προτάσεων μας από Γ. Βλοντάκη,  Ν. Ντουρντάκης & ecoschools.

Αστερίου Σταμάτης \ συντονιστής ΠαμΠειραϊκής Γραμματείας των Οικολόγων ΠΡΑΣΙΝΩΝ.      

 

  Ευχαριστούμε την Κασιαβού Κατερίνα για την συνεισφορά της σε αυτήν την ενότητα.